Ҳамасола пешниҳод гардидани Паём аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва дар доираи манфиатҳои миллии кишвар мустақилона муайян намудани самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷӣ ва дурнамои рушди мамлакат  аз як тараф тантанаи давлатдории миллӣ ва амалӣ шудани ормонҳои таърихии мардуми шарифи Тоҷикистон бошад, аз тарафи дигар яке аз рукнҳои муҳими давлати соҳибистиқлол ва рамзҳои асосии давлатдории демокративу ҳуқуқбунёд мебошад.

АҲАМИЯТИ МАЪРИФАТИЮ ТАРБИЯВИИ ҶАШНИ МИЛЛИИ НАВРЎЗ Аз аҳди бостон ва аз қаъри таърих то рўзҳои мо ҷашнҳои Наврўз, Меҳргон, Сада ва Тиргон мерос мондаанд. Меҳргон ба фасли тирамоҳ, Сада ба ибтидои фасли зимистон, Наврўз ба арўси сол – баҳор ва Тиргон ба ибтидои тобистон рост меояд. Ин ҷашнҳо хоси тоҷикон буда, ҳар кадоме шукўҳ ва шаҳомати худро доранд.

  Маърифати ҳуқуқӣ - шарти зарурӣ барои барпо намудани давлатӣ ҳуқуқбунёд   “Дар раванди бунёди ҷомеаи     пешрафта ва адолатпарвар масъалаи ташаккули маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон нақши калидӣ дорад”. Эмомали Раҳмон   Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомали Раҳмон дар паёми навбатии худ аз 28 декабри соли 2023 бо мақсади амалӣ шудани меъёрҳои Конститутсия, ва гиромидошти 30-солагии рӯзи қабули ин санади тақдирсоз, пешниҳод намуданд, ки соли 2024 “Соли маърифати ҳуқуқӣ” эълон карда шавад. Бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳое, ки аз паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ» бармеоянд, фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи «Соли маърифати ҳуқуқӣ» эълон намудани соли 2024 аз 30 декабри соли 2023, №668 қабул гардид. Мақсад аз қабули фармони мазкур баланд бардоштани сатҳи ма

Наврӯз ҷаҳонӣ шуд         Наврӯз бузургтарин ҷашни миллии ниёгони мо ба ҳисоб рафта, дорои таърихи ҳазорсолаҳо мебошад. Дар таърихи фарҳанги мардуми форстабор ҳеҷ як анъана ва расму оине чун ҷашни хуҷастапай ва фархундаи Наврӯз азизу арҷуманд ва куҳантар нест. Наврӯз пайвандгари насли имрӯз бо расму оин, арзишҳои эстетикӣ, меҳру садоқат ва анъаноти ниёгон мебошад. Ҷашни Наврӯз аз қадимтарин ва бузургтарин идҳои мардумони эронитабор буда, умри дарози беш аз панҷҳазорсола дорад. Тавре ки аз номи он бармеояд, Наврӯз “рӯзи нав” маънӣ дошта, дар аввали соли нави хуршедӣ ба истиқболи Соли нав барпо мешавад. Наврӯз ҷашни фарорасии баҳори нозанин, зиндашавии табиат, оғози корҳои кишоварзӣ ва боғдорӣ, айёми баробаршавии шабу рӯз дар баҳор мебошад. Наврӯз ҷашнест тамоми олами табииро зинда менамояд ва деҳқонон дар ин моҳ ба кишт кардан оғоз мекунанд. Аз нигоҳи ҳисоби ситорашиносӣ  Наврӯз рӯзест, ки офтоб ба бурҷи барра (ҳамал) ворид мешавад ва дар ҳамон дақиқаву сонияе, ки ворид шуд, Соли нав фаро мерасад. Мувофиқи сарчашмаҳои таърихӣ Наврӯзро дар аввали моҳи Фарвардиняшт, ки бо солшумории имрӯзаи мо ба моҳи март рост меояд, ҷашн мегиранд.

Маърифати ҳуқуқӣ ва ҳуқуқи гурезаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Дар қонунгузории давлатҳои дунё масъалаи гурезаҳо ва пагоҳандагӣ басо мубрам арзёбӣ мегардад. Омилҳои ба даст овардани мақоми гуреза бо ҷангҳои ҷаҳонӣ ва минтақавӣ, низоъҳои дохилӣ таҳдиду таъқибот ба ҳаёт рабт дошта, айни замон фоҷеаи азими инсоният ба ҳисоб меравад.

Зан – модар сарчашмаи меҳру муҳаббат, шавқати беканор, нури ҳар як хонадон аст, ки бо файзи худ ҳастии моро шодоб мегардонад. Ривоят мекунанд, ки Худованд накҳат аз гул, нӯш аз ангубин, гармӣ аз офтоб, тароват аз борон, шукӯҳ аз осмон, борандагӣ аз абр, равшанӣ аз субҳ, зебоӣ аз баҳору хушилҳомӣ аз андалебро қатра – қатра ҷамъ оварду занро офарид, то ҷаҳонро равшану инсониятро хушбахт гардонад. Воқеан зан- модар баҳори зиндагӣ аст.Чӣ хеле ки бузургон гуфтаанд: “ Дар хонае, ки Зан-Модар нест, хушӣ ва рӯшнои вуҷуд надорад.” Бинобар ин,  занон шамъу чароғи хонадон ва асоси пойдории оила мебошанд.              Зиндагӣ зебост, аммо зеби ин дунё зан аст,              Машъали оинадору шамъи маҳфилҳо зан аст.

Ежегодно в Таджикистане 23 февраля отмечается День Национальной Армии. Всем известно, что Национальная Армия была создана, когда Таджикистан находился в очень нестабильной ситуации. После распада Советского Союза, несмотря на бурную военно-политическую ситуацию и внутренние конфликты, Республика Таджикистан приступила к созданию собственных Вооруженных Сил. Следует отметить, что материально-технической базы для создания национальной армии не было, поэтому наша Национальная Армия создавалась с нуля.

        Амалӣ намудани меъёрҳои Конститутсия ба мо имкон дод, ки пояҳои устувори ҷомеа ва давлатро созмон диҳем, сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ ва ваҳдати миллиро таҳким бахшем, рушди устувори иқтисодии кишварамонро таъмин намоем, барои ҳар як шаҳрванди мамлакат шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро муҳайё созем.      Пешниҳоди наҷибу олие, ки аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ 28 декабри соли 2023 пешниҳод гардид, ба ифтихори санаи муҳими таърихи 30-солагии Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2024-ро эълон доштани Соли  маърифати ҳуқуқӣ мебошад.

Қонунгузории амалкунанда барои аз ҷониби Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ намудани шикоятҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тартиби алоҳидае пешбинӣ накардааст, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» муқаррар намудааст.

Основатель мира и национального единства -  Лидер нации, Президент Республики Таджикистан, уважаемый Эмомали Рахмон сосредоточил свое внимание на улучшении уровня жизни населения и обеспечении прав и свобод людей. С момента его прихода к власти в Таджикистане было принято множество законодательных актов, направленных на обеспечение свободы и прав человека, что сделало страну одной из самых безопасных и уважающих свободу, совесть, достоинство и выбор человека.

  “Ҳукумати Тоҷикистон инкишофи бахши          хусусӣ, соҳибкорӣ ва сармоягузориро дар        Стратегияи миллии рушд барои давраи то       соли 2030 ҳамчун воситаи асосии таъмин              намудани ҳадафҳои миллӣ муайян кардааст”   Эмомалӣ Раҳмон                                                                                            Ҳанӯз аз солҳои нахустини соҳибистиқлолӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон аз ҷумла ҳуқуқ ба фаъолияти озоди иқтисодӣ ва соҳибкорӣ тамоми тадбирҳои заруриро амалӣ намуда истодааст.

   Аз солҳои нахустини соҳибистиқлолӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон тамоми тадбирҳои заруриро амалӣ менамояд. Бо қабул гардидани Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сиёсати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти ҳифзи ҳуқуқи инсон ташаккул ёфт аз ҷумла инсон, ҳуқуқ ва озодиҳои ў арзиши олӣ эътироф гардид.Тибқи талаботи моддаи 14 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба воситаи Конститутсия, қонунҳои ҷумҳурӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз тарафи Тоҷикистон эътироф шудаанд, ҳифз мегарданд.

  Васеъ гаштани муколамаи байни давлат ва бахши хусусӣ ба қабули қарори созанда суръат бахшид, ки он бояд барои рафъи бисёр омилҳои манфие, ки ба соҳаи ҳамкории давлат ва ҷомеаи соҳибкорон таъсир мерасонанд, мусоидат намуда, ба рушди иқтисодии кишвари мо таъсири мусбӣ расонад ва ҳуқуқу манфиатҳои қонунии субъетони фаъолияти соҳибкориро ҳимоят намояд.

    Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон – санади муҳими сиёсӣ, қонуни асосии мамлакат мебошад, ки эътибори олии ҳуқуқӣ дошта, меъёрҳои  он дар қаламрави ҷумҳурӣ  мустақиман амал мекунанд. Он қонунҳо ва дигар санадҳои  ҳуқуқие, ки хилофи  Конститутсияанд, эътибори  ҳуқуқӣ надоранд.

КОНСТИТУТСИЯ – КАФОЛАТИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚ ВА ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ КӮДАКОНИ ЯТИМ ВА БЕПАРАСТОР Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мавқеи аввалро ишғол менамояд. Аз ин бармеояд, ки меъёрҳои Конститутсия нисбат ба дигар меъёрҳои санадҳои миллӣ бартарӣ дорад. Агар санадҳои меъёрии ҳуқуқии қабулшуда ба Конститутсия мутобиқат накунад он гоҳ онҳо аз лаҳзаи қабул шуданаш эътибори ҳуқуқӣ надоранд. Аз ин лиҳоз низ меъёрҳои Конститутсия эътибори олии ҳуқуқиро доро мебошад.

Насилие в семье является одним из наиболее распространенных проявлений нарушений прав человека во всех обществах, независимо от экономического развития страны, религии и языка, и формой гендерной дискриминации, которая возникает из-за неравенства между мужчинами и женщинами. Об этом в ходе беседы с корреспондентом «Народной газеты» заявил заместитель руководителя отдела государственной защиты экономических, социальных и культурных прав Аппарата Уполномоченного по правам человека в Таджикистане Азимджон Машрабзода.

Таъсир ва оқибатҳои зӯроварӣ дар оила (Ба муносибати Рӯзи байналмилалии мубориза бар зидди ҳама гуна шаклҳои зӯроварӣ нисбати занон)        Зӯроварӣ дар оила яке аз зуҳуроти густурдатарини нақзи ҳуқуқи инсон дар ҳама ҷомеаҳо, сарфи назар аз рушди иқтисодии кишвар, дин ва забон ба ҳисоб рафта, ҳамчун як шакли табъизи гендерӣ аз нобаробарии мардон ва занон бармеояд. Ин падидаи номатлуб занон ва духтаронро аз ҳуқуқи баробарӣ, зиндагии бехатар маҳрум карда, шаъну шарафи инсонро паст мезанад ва амалисозии ҳуқуқу озодиҳои асосиро маҳдуд мекунад. Зӯроварӣ нисбати занону духтарон танҳо бо хусусиятҳои муайяни иҷтимоӣ ё иқтисодӣ маҳдуд намешавад ва метавонад дар ҳаёти ҳар як зан ё духтар осори тира гузорад.

Қабули Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи ҳуқуқи инсон – Кафолати таъмини амалишавии ҳуқуқҳои инсон Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун давлати демокративу ҳуқуқбунёд, ҳуқуқ ва озодиҳои шахсро арзиши олӣ, ҳуқуқҳои фитрии инсонро дахлнопазир, баробарҳуқуқӣ ва дӯстии тамоми миллату халқиятҳоро эътироф намуда, амалишавии тамоми ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, аз ҷумла ҳуқуқҳои шахсӣ, сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоиро кафолат медиҳад.                                      

Баъзе аз масъалаҳои савдои одамон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Масъалаи савдои одамон дар солҳои охир вобаста ба тағйирёбии вазъ ва буҳрони сиёсиву иқтисодии ҷаҳону минтақа рӯ ба афзоиш ниҳодааст. Тибқи маълумоти СММ дар саросари ҷаҳон беш аз 40 миллион нафар қурбонии савдои одамон гаштаанд. Хусусан, баъд аз баромадани қувваҳои амрикоӣ аз Афғонистон ва сар задани ҷанг дар Украина шумораи қурбониёни савдои одамонро дучанд афзуд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди соҳибистиқлол эълон шуданаш ҳуқуқи босуръат пеш бурдани муносибатҳои иқтисодии хориҷии худро бо давлатҳои гуногун пайдо намуд. Истифодабарии самароноконаи фаъолияти иқтисоди хориҷӣ, гуногунии шаклҳои он яке аз самтҳои асосии ислоҳоти иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шароити иқтисодиёти бозоргонӣ ба шумор меравад. Ин тамоюл ба тариқи объективӣ бо дигаргуниҳои куллии сохтори ташкилӣ, васеъшавии мустаъқилияти субъектони фаъолияти хоҷагидорӣ дар ҳудуди Тоҷикистон рост меояд, ки барои иштироки шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фаъолияти иқтисоди хориҷӣ замина гузошт.

Бобозода У - Уполномоченный по                                              правам человека в Республики                                 Таджикистан, кандидат                                                         юридических наук   Правовая защита и статус женщин – участниц военных действий   Участие женщин в военных действиях – явление не новое, ведь на протяжении веков многие  из них более или менее активно участвовали в войнах. В период с XVII по XIX в. большое число женщин  маркитанток следовали за армиями, продавая пищу и напитки солдатам. За линией фронта другие женщины  посвящали себя уходу за  раненными солдатами.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи баробарӣ ва барҳам додани ҳама гуна шаклҳои табъиз» дар амал   Бо дастуру ҳидоятҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мухтарам Эмомалӣ Раҳмон дар муддати кӯтоҳи таърихи Истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун давлати демокративу ҳуқуқбунёд мавқеи худро пайдо намудааст.

Муносибати ҷомеа нисбати занон дар ҳар давру замон бо тарзҳои мухталиф ифода меёбад. Дар марҳилаҳои гуногуни ташаккули тамаддунҳои ҷаҳонӣ зан худро ҳамчун мавҷуди бошуур, соҳибирода, ифодакунандаи манфиату мароми оила, соҳибҳуқуқ ва субъекти фаъоли ҳаёти ҷамъиятиву сиёсӣ нишон медод. Бо вуҷуди ҳамаи ин занон бо мушкилоти гуногун дучор гардида буданд ва ҳоло ҳам ин вазъ ҷой дорад.

Умри неки човидон аз ваҳдат аст, Шодии пиру ҷавон аз ваҳдат аст. Меҳани ободу зебои маро, Ифтихору шаъну шон аз ваҳдат аст.   Вахдат калимаест, ки бо маънию охангаш шахсро ба  ягонагӣ ва  муттаҳидӣ  даъват  мекунад. Аз қадимулайём мардум барои осудаву ором зиндагӣ кардан ва беҳбудии ҳаёт умр ба cap мебурданд. Онхо баробар кор мекарданду ризқу рӯзияшонро ҳам баробар бо ҳам медиданд.   Инсоният бидуни ягонагиву баробарӣ ба мартабаи имрӯзаи худ расиданаш номумкин аст. Маҳз ваҳдат инсониятро ба қуллаҳои баланди тараққиёт расонидааст.

Солҳои охир раванди муҳоҷират ба мушкилиҳои зиёд рӯбарӯ  шуда, низоъ дар кишварҳои Ховари Миёна, Украина ва баъзе аз давлатҳои дигар боиси зиёд шудани теъдоди гурезаҳо шуданд. Ҳамчунин, ба сари ҳукумат омадани толибон  вазъи печидаи Афғонистонро якбора мураккабтар гардонида, шумораи гурезаҳои афғонистонро низ  зиёд намуд.

1 июн - Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон Ҳамасола дар ҷаҳон санаи 1 июн Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон ҷашн гирифта мешавад ва ин яке аз қадимтарин идҳои байналмилалӣ аст, ки аз соли 1950 инҷониб дар саросари љаҳон қайд карда мешавад. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи рӯзҳои ид” низ 1 июнро ҳамчун Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон муқаррар намуда, ҳамасола ин ид дар кишварамон ҷашн гирифта мешавад.

Ҳуқуқи инсон аз лаҳзаи таваллуд пайдо мешавад ва амалишавии тамоми ҳуқуқҳои инсон, аз ҷумла ҳуқуқҳои шахсӣ, сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоӣ ба таъмини баробарӣ ва барҳам додани ҳама гуна шаклҳои табъиз вобастагии зич дорад. Аз ин лиҳоз, бояд ҳама дар назди қонун новобаста ба миллат, нажод, дин, ақида, сатҳи зиндагӣ, ранги пӯст ва ҷинс баробар бошанд.

Ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва озодии пайравӣ ба дин ба ҳуқуқҳои бунёдии инсон тааллуқ дошта, бо санадҳои универсалии зерин, ба мисли Эъломияи умумии ҳуқуқи инсон, Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва сиёсӣ, Эъломия дар бораи барҳам додани ҳамаи шаклҳои тоқатнопазирӣ ва табъиз вобаста ба дин ё эътиқод, Конвенсия дар бораи ҳуқуқҳои кӯдак ва дигарҳо ба танзим дароварда шудааст.

Ҳуқуқ ба баробарӣ ва озодӣ аз табъизи нажодӣ бевосита аз принсипҳои асосии ҳуқуқи байналмилалӣ, ба мисли баробарӣ ва худмуайянкунии халқу миллатҳо ва эҳтироми ҳуқуқу озодиҳои асосии инсон манша мегиранд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзҳои аввали Истиқлолияти давлатии худ ҳуқуқ ва озодиҳои инсон, меъёрҳо, принсипҳо ва арзишҳои қабулшудаи байналмилалиро эътироф менамояд.  Бо қабул шудани Конститутсияи Тоҷикистон ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ҳамчун арзиши олӣ эътироф гардид. Дар доираи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ ва озодиҳои инсон танзими ҳамаҷонибаи худро ёфтаанд. Тоҷикистон дар тӯли солҳои охир барои беҳтарсозии вазъи риояи ҳуқуқи инсон дар кишвар саъю кӯшишҳои зиёде мекунад ва ҷонибдории худро ба иҷро намудани ӯҳдадориҳои байналмилалие, ки ба зиммаи худ гирифтааст, нишон медиҳад.

Сада Хуршеди баҳорофар Ба шарофати Истиқлолияти кишвари азизамон ҷашни Сада эҳё гардид. Акнун шукӯҳи бостонии он сол то сол барқарор гардида истодааст. Дар ҷашни Сада низ созҳои миллӣ, навъҳои гуногуни ҳунарҳои мардумӣ, маҳорати пазандагӣ моҳир, навъҳои таомҳои суннатӣ, порчаҳои атласу адрасбофӣ, зардӯзӣ, гулдӯзӣ, қолинбофӣ, заргарӣ, либосҳои миллии зимистонӣ, намоиши расму оинҳои мардумӣ, рақсу сурудҳо ба маърази тамошо гузошта мешаванд. То бо ин шодмонию хурсандӣ зимистони сарди афсунгарро гусел намуда, барои бештар ҷаҳонро мунаввар намудани Хуршеди баҳорофар, омодагии кишту кор ва ояндаи дурахшони рӯзгор мадад намоем. Тамоми сокинони кишвар онро дар руҳияи баланди арҷгузорӣ ба мероси маънавии халқ таҷлил менамоянд. Ин тадбир имкон медиҳад, ки боз ҳам ҳуввияти миллӣ қавитар гардад ва насли имрӯза аз анъанаҳои ниёгони худ бештар бархурдор шаванд.

    Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон - ин ҳуҷҷати барномавии сиёсӣ-ҳуқуқӣ мебошад, ки нигоҳи сарвари давлатро  оид ба самтҳои стратегии рушди давлат дар ояндаи наздик ифода мекунад. Он дорои муқарраротҳои хусусияти сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва идеологӣ мебошад.

Тибқи муқаррароти моддаи 5 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон “Инсон, ҳуқуқ ва озодиҳои ӯ арзиши олӣ мебошад. Ҳаёт, қадр, номус ва дигар ҳуқуқҳои фитрии инсон дахлнопазиранд. Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро давлат эътироф, риоя ва ҳифз менамояд”. Ин маънои онро дорад, ки ҳамаи давлатҳои демократии ҷаҳон ғояҳои ҳуқуқи инсонро дастгирӣ намуда, ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро дар Конститутсия ва қонунгузории миллии худ кафолат додаанд. Аз ҷумла, калонтарин боби Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки боби дуюм ба ҳисоб меравад ба “Ҳуқуқ, озодӣ, вазифаҳои асосии инсон ва шаҳрванд” бахшида шудааст, ки аз 34 модда иборат мебошад.

САҲИФАЕ АЗ ТАЪРИХИ ҚАБУЛИ КОНСТИТУТСИЯ   Совети Олии Республикаи Советии Сотсиалистии Тоҷикистон 24  августи соли 1990 Эъломияи Истиқлолияти Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистонро қабул намуд. Ҳангоми қабул намудани ин ҳуҷҷати муҳим Тоҷикистон ба ҳайати Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сотсиалистӣ дохил мешуд. Қабули Эъломияи мазкур қадами нахустин дар ҷодаи омода намудани лоиҳаи нави Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон гардид. Дар иҷлосияи Совети Олии Республикаи Советии Сотсиалистии Тоҷикистон моҳи августи соли 1990 комиссияи конститутсионӣ таъсис дода шуд, ки он лоиҳаи Конститутсияи нави Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистонро дар давоми як сол тайёр намуд. Аммо бетартибиҳои сиёсии моҳи августи соли 1991 ва пошхӯрии Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сотсиалистӣ сабаби ба таъхир андохтан ва қабул нашудани ин лоиҳаи Конститутсия гардид. Эълон шудани Истиқлолияти Тоҷикистон боиси ба миён омадан ва таҳияи лоиҳаи нави Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон шуд. Аз ин рӯ, 3 январи соли 1992 бо Қарори Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайати комиссияи конститутсионӣ тағйирот дароварда шуд.  Гурӯҳи кории мазкур лоиҳаи нави Конститутсияро тайёр ва моҳи апрели соли 1992 ба Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намуд. Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 22 апрели соли 1992  лоиҳаи Конститутсияро маъқул дониста, онро ба муҳокимаи умумихалқӣ пешниҳод кард. Лекин саршавии ҷанги шаҳрвандӣ имкон надод, ки лоиҳаи Конститутсия аз тарафи халқ пурра муҳокима гардад. Бинобар ин, кор аз болои лоиҳаи Конститутсия қатъ гардид.

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 19 июли  соли 2022 Қонуни Ҷумҳурии   Тоҷикистон “Дар бораи баробарӣ ва манъи ҳама гуна шаклҳои табъиз” қабул  гардид                                                                                                                                                                                                  

  Рушди забони давлатӣ дар даврони Истиқлол.     Ҷумҳурии Тоҷикистон 31 сол аст, ки соҳибистиқлол аст. Яке аз рукнҳои асосии ҳар як давлати соҳибистиқлол забони давлатӣ мебошад. Аз ин лиҳоз, дар аввалин Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол оид ба забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёри алоҳида муқаррар шуда, дар моддаи 2 Конститутсия омадааст, ки забони давлатии Тоҷикистон забони тоҷикӣ аст.

Ҳуқуқи озодии иттилоот ҳуқуқи асосии инсон ба шумор рафта, санади байналмилалии аввалин, ки ин ҳуқуқро пешбинӣ намудааст,  қатъномаи Ассамблеяи Генералии СММ аз 14 декабри соли 1946, № 59 “Дар бораи даъвати конференсияи байналмилалӣ оид ба масъалаҳои озодии иттилоот” ба шумор меравад

Вожаи ваҳдат мазмуни васеъ дошта, бо истиқлолият ва озодӣ ҳамбастагӣ дорад. Вақте ки ваҳдат мегӯем, пеши назарамон  якдилӣ,  ҳамдигарфаҳмӣ,  ягонагӣ ва иттиҳод падид меоянд. Вале ин иттиҳоду ҳамбастагӣ ба осонӣ насиби халқи тамаддунофару сулҳпарвари тоҷик нагаштааст.

Мардуми шарафманди Ҷумҳурии Тоҷикистон 25-умин солгарди Рӯзи ваҳдати миллиро дар фазои сулҳу суботи комил таҷлил мекунад. Барои расидан ба ин рӯзи саид халқи мо аз имтиҳони бисёр сахту сангини таърих гузашта, ба шарофати хиради азалии худ ба мухолифати мусаллаҳона ва ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ хотима бахшид ва ба аҳли башар исбот намуд, ки метавонад таҳти парчами ваҳдату ҳамдигарфаҳмӣ сарҷамъ гардида, дар фазои сулҳу субот умр ба сар бурда, сарзамини аҷдодии хешро бо азму талоши ватандӯстона ободу зебо гардонад.

Ҳамасола 5 май дар ҷаҳон ҷиҳати ҷалби таваҷҷуҳи ҷомеа ба мушкилоти ҳифзи ҳуқуқҳои шахсони маъюбиятдошта Рӯзи байналмилалии мубориза барои ҳуқуқи маъюбон таҷлил мегардад. Бино ба иттилои Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ, дар ҷаҳон беш аз 1 миллиард одамон яке аз навъҳои маъюбиятро дороянд, ки ин шумора 15 фоизи аҳолии кураи заминро ташкил медиҳад. Аз инҳо, қариб 80 фоизашон одамони синни кобили мехнат мебошанд. Аммо дар аксар маврид ҳуқуқи маъюбон ба кори муносиб инкор карда мешавад.

(Ба муносибати Рӯзи умумиҷаҳонии тандурустӣ) Дар ҳар як даҳсола бо туфайли тараққиёти пайвастаи соҳаи тандурустӣ, аз ҷумла кашфиётҳои олимону мутахассисон  дар ин соҳа  дарозумрии инсоният боло меравад. Таърих гувоҳаст, ки дар даҳсолаҳои гузашта одамон аз бемориҳое мефавтиданд, ки ҷомеаи ҷаҳониро ба ташвиш меовард ва дар ҳалли ин мушкилӣ ба душвориҳо рӯ ба рӯ мешуданд. Барои бартараф кардани ин мушкилиҳо 7 апрели соли 1948 аз тарафи Созмони Миллали Муттаҳид муассисаи махсус яъне Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ  таъсис дода шуд, ки  ба он 194 давлат аъзо мебошанд. Вазифаи асосии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ ҳалли мушкилиҳои байналмилалӣ дар соҳаи тандурустии аҳолӣ мебошад.  Аз соли 1950 инҷониб ҳамасола рӯзи 7 апрел дар саросари ҷаҳон ҳамчун «Рӯзи умумиҷаҳонии тандурустӣ» ҷашн гирифта мешавад.

Солҳои охир дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам чораҳои дахлдор оид ба таъминоти ҳуқуқӣ ва ташкилии муқовимат ба коррупсия андешида шуда, ҷиҳати ошкору пешгирӣ намудани кирдорҳои коррупсионӣ ва таъмину ҳифзи ҳуқуқи инсон заминаҳои боэътимод фароҳам оварда шудааст.

  “Мо минбаъд низ мақоми занонро дар ҷомеа баланд бардошта, мавқеи онҳоро дар татбиқи сиёсати иҷтимоии давлат дастгирӣ менамоем.”                                                       Эмомалӣ Раҳмон                Бо дарназардошти саҳми иқтисодӣ ва иҷтимоии занон дар некўаҳволии оила ва дар маҷмўъ дар рушди ҷомеа ва бо эътирофи он, ки баробарии гендерӣ на танҳо яке аз ҳуқуқҳои асосии инсон, балки заминаи зарурӣ барои ноил гаштан ба сулҳ ва рушди устувор ба ҳисоб меравад, таъмин намудани ҳуқуқу озодиҳои занон,   баробарҳуқуқии мардону занон, иштироки фаъоли онҳо дар корҳои давлатӣ ва ҷамъиятӣ дар меҳвари сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Тоҷикистон қарор дорад.

Моддаи 11 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» мусоидат намудан ба такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро ба сифати яке аз вазифаҳои асосии Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон пешбинӣ намудааст. Меъёри мазкур ба Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон имконият медиҳад, ки фаъолияти худро дар самти ҳуқуқи инсон ба роҳ монда, аз натиҷаи он ба раванди такмили қонунгузорӣ оид ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ва риояи стандартҳои байналмилалӣ таъсир расонида, низоми ҳуқуқҳимояткунӣ ва таъмини риояи ҳуқуқи инсонро рушд диҳад.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ, самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии мамлакатро барои давраҳои оянда муайян намуда, оид ба пешбурди манфиатбори сиёсати хориҷӣ ва таъмини пешрафти соҳаҳои иқтисоду саноат, энергетика, роҳу нақлиёт, амнияту мудофиа, ҳифзи ҳуқуқу тартибот, тандурустӣ, фарҳанг, илму маориф, ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, ҷавонон, варзиш ва сайёҳӣ вазифаҳои мушаххас ба миён гузоштанд.

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар симои узв ва вакилони ин мақоми олии қонунбарор ба халқи шарифи Тоҷикистон 21 декабри соли 2021 – дар анҷоми соле, ки барои мардуми шарифи Тоҷикистон воқеан ҳам таърихӣ ба ҳисоб меравад, пешниҳод гардид. Ду маротиба – дар оғоз ва анҷоми соли 2021 ироа гардидани паём фоли нек ва роҳнамои созандагӣ аст.

Дар Паёми навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон нақши қонунҳо ҳамчун шарти асосии таъмин намудани рушди устувори сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоиву фарҳангии кишвар таъкид гардида, супориш дода шуд, ки сатҳу сифати қонунҳо, такмили механизми иҷрои онҳо, ба талаботи ҷомеа ва шаҳрвандон ҷавобгӯ будани меъёрҳои қонунҳои амалкунанда баланд бардошта шавад.

Ҳифзи ҳуқуқҳои иқтисодию иҷтимоии аҳолӣ яке самтҳои афзалиятноки сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, дар ин самт дар Паёми навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон диққати махсус дода шуд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун кафили Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол ва ҳомии ҳуқуқу озодиҳои инсон дар Паёмҳои ҳамасолаи худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон сароғоз аз соли 2001 ҷиҳати риоя, эҳтиром ва пешбурди ҳуқуқу озодиҳои инсон ва аз ҷумла кўдакон пайваста иқдомҳои нав ба нав менамоянд.

Тибқи тағйироти охир ворид карда шуда ба қонунгузории Федератсия Россия вобаста ба вазъи ҳуқуқии шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд (Қонуни Федералӣ  №274 - ҚФ аз 1 июли соли 2021) шурўъ аз 29 декабри соли 2021 ҳангоми вуруд ба ҳудуди Федератсияи Россия як гурўҳ шаҳрвандони хориҷӣ вазифадоранд ба таври ҳатмӣ аз муоинаи  тиббӣ ва қайди дактолоскопӣ гузашта,  сураташон гирифта шавад.

Санаи 16 декабри соли 2021 аз қабули Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва сиёсӣ 55 сол пур шуд. Дар ин рӯз Созмони Милали Муттаҳид дар асоси Эъломияи умумии ҳуқуқи инсон Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва сиёсиро қабул намуд. Бояд қайд кард, ки Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва сиёсӣ шартномаи байналмилалӣ ба ҳисоб рафта, барои давлатҳое, ки ба он ҳамроҳ шудаанд, эътибори ҳатмӣ дорад. Аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон Паймони мазкур соли 1998 ба тасвиб расонида шудааст.

Зӯроварӣ дар оила – кирдори зиддиҳуқуқии қасдонаи дорои хусусияти ҷисмонӣ, рӯҳӣ, шаҳвонӣ ва ё иқтисодӣ, ки дар доираи муносибатҳои оилавӣ аз ҷониби як узви оила насбати дигар узви оила содир шуда, боиси поймол шудани ҳуқуқу озодиҳои инсон мегардад.

  Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар паёмҳои ҳарсола ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳангоми сафарҳои хизматӣ ба шаҳри ноҳияҳои ҷумҳурӣ диққати асосиро ба масъалаҳои баробарии гендерӣ ва пешгирии кирдорҳои зӯроварӣ дар ҷомеа равона менамоянд.

Ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва озодии пайравӣ ба дин ба ҳуқуқҳои бунёдии инсон тааллуқ дошта, бо санадҳои универсалии зерин, ба мисли Эъломияи умумии ҳуқуқи инсон, Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва сиёсӣ, Эъломия дар бораи барҳам додани ҳамаи шаклҳои тоқатнопазирӣ ва табъиз вобаста ба дин ё эътиқод, Конвенсия дар бораи ҳуқуқҳои кўдак ва дигарҳо ба танзим дароварда шудааст.

    Санаи 1-уми сентябр дар саросари кишвари азизамон Тоҷикистон дар фазои шукӯҳу идона, бо як ҷаҳон фараҳу шодӣ ва эҳсоси ифтихор аз фарорасии бузургтарин ҷашни таърихи нави давлатдориамон, яъне 30-умин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли нави таҳсили 2021-2022 оғоз меёбад.  Бо истифода аз фурсати муносиб  оғози соли нави таҳсил ва Рӯзи донишро ба хонандагону донишҷӯён, падару модарон, аҳли илму маориф ва  кӯдакони хушбахти даврони истиқлол, ки имрӯз нахустин бор ба остонаи мактаб қадам мегузоранд  табрик гуфта, дар ҷодаи омӯзиши илму дониш  барору комёбиҳои беназирро таманно менамоем.

Мавҷудияти механизмҳои ҳуқуқии амалишавии ҳуқуқи шаҳрвандон ба дастрасӣ ба иттилоот, ки мақомоту ташкилотҳо дар ихтиёри худ доранд, яке аз стандартҳои давлати демократии муосир ба ҳисоб меравад. Вобаста ба рушди қонунгузорӣ дар бораи дастрасӣ ба иттилоот шаффофияти ниҳоди ҳокимият барои ҷомеа, кам шудани имконият барои ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ ва дар умум баланд шудани фарҳанги идоракунӣ таъмин мегардад.

Рушди соҳибкорӣ пайваста мавриди таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад. Шурўъ аз соли 2001 мулоқоти нахустини Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо соҳибкорону сармоягузорон баргузор гардид, ки барои гузаронидани ислоҳот ва фароҳам овардани шароити мусоид ба фаъолияти соҳибкорӣ заминаи ҳуқуқӣ гузошт. Дар мулоқоти аввалин соли 2001 Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рушди бахши хусусиро ҳамчун самти асосии сиёсати иқтисодии давлат арзёбӣ намуда, аз ҷумла таъкид намуданд, ки “ минбаъд фаъолияти бахши хусусӣ, соҳибкорӣ ва инкишофи босуръати бизнеси хурду миёна дар кишвар аз омилҳои асосии рушди иқтисодиёт хоҳад буд”

Таъминоти иҷтимоии маъбон дар маркази таваҷҷуҳи сиёсати инсондӯстона ва хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад. Дар Паёмҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои солҳои минбаъда муайян менамояд, ба масъалаҳои риояи ҳуқуқи маъюбон низ диққати махсус дода мешавад.

Кӯдакон сарвати бебаҳо, ояндаи ҷомеа ва давлату миллат мебошанд. Онҳо бо сабабҳои синну солӣ ва нишондиҳандаҳои ҷисмонию ақлониашон ҳуқуқ ва манфиатҳои худро мустақилона ҳимоя карда наметавонанд. Бинобар ин кӯдакон қисми осебпазири ҷомеа эътироф шуда, ба ҳифзи махсус аз ҷониби давлат ва калонсолон ниёз доранд. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи сиёсати пешгирифтаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон  барои рушду камолоти кӯдакон дар шароити озоду арзанда тамоми имкониятҳо фароҳам оварда шуда, таъмини манфиатҳои кӯдакон, фароҳам овардани шароити муносиб барои инкишофи ҳамаҷонибаи онҳо, эҳтиром, риоя ва ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои кӯдакон яке аз афзалиятҳои муҳими сиёсати давлат ба шумор меравад.

Всеобщее уважение прав человека и основных свобод - один из общепризнанных принципов международного права. Следует отметить, что развитие интеграционных процессов привело к тому, что верховенство прав и свобод человека и гражданина обеспечивается не только в каждом конкретном государстве, но и гарантируется на международном уровне. На международном уровне создана общее правовое пространство для защиты прав человека.

Шурӯъ аз соли 2001 дар ҷаҳон 20 июн ҳамасола ҳамчун Рӯзи байналмилалии гурезаҳо таҷлил карда мешавад. Мушкилот вобаста ба гурезаҳо яке аз масъалаҳои муҳим ва ҳалталаби ҷомеаи ҷаҳонӣ мебошад. Чунки гурезаҳо яке аз қишрҳои осебпазире мебошанд, ки маҷбуранд барои наҷоти худ дар шароити фавқулодда мубориза баранд. Масъалаи гурезаҳо хусусан дар асри ХХI тамоюли фаромиллӣ пайдо кардааст, ки сабаби асосии он то рафт зиёд шудани низоъҳо ва авҷ гирифтани амалҳои терроризму экстремизми байналмилалӣ мебошанд.

Вазъи сиёсии минтақаи Осиёи Марказӣ дар даврони ҷаҳонишавӣ мураккаб боқӣ мемонад. Тоҷикистон дар фазои минтақа ҳамчун давлати соҳибихтиёр дар муқобили ҳама гуна таҳдиду хатарҳои террористону ифротгароён мубориза мебарад ва устувории худро дар баробари бадхоҳонаш кафолат медиҳад.

Аз нуқтаи назари ҳуқуқи байналмилалӣ, истифодаи шиканҷа вайронкунии ҷиддии ҳуқуқи инсон ба шумор рафта, бо як қатор санадҳои ҳуқуқи байналмилалӣ ба танзим дароварда мешавад. Озодӣ аз шиканҷа ҳуқуқи мутлақи инсон буда, дар ҳеҷ сурат маҳдуд карда намешавад.

Дар даврони соҳибистиқлолӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ба дастовардҳои назаррас ноил гардида, дар арсаи байналмилалӣ мақому манзалати хоса пайдо намуд. Нуфузу обрӯи Тоҷикистон сол ба сол баланд гардида, кишвари мо узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ шуд ва аксарияти санадҳои байналмилалӣ дар соҳаи ҳуқуқи инсонро эътироф намуда, онҳоро ба имзо расонид.

Протоколи иловагӣ ба Конвенсияи зидди шиканҷа ва дигар намудҳои муносибат ва ҷазои бераҳмона, ғайриинсонӣ ё таҳқиркунандаи шаъну шараф (минбаъд Конвенсияи зидди шиканҷа) 18 декабри соли 2002 дар иҷлосияи 57-уми Ассамблеяи Генералии СММ бо қарори A/RES/57/199 қабул шуда, 22 июни соли 2006 эътибори ҳуқуқӣ пайдо кардааст.

Ҷаҳонсозу ҷаҳоноройӣ, эй зан, Сутуни гунбади миноӣ, эй зан. На танҳо қалъаи дилҳоӣ, эй зан, Ки ҳатто қалъаи дунёӣ, эй зан. Ҷашн гирифтани «Рӯзи Модар» таърихи тӯлонӣ дошта, бо гузашти солҳо дар аксари давлатҳои пешрафта бо тарзу усули гуногун роҳандозӣ мешуд. Мавриди зикр аст, ки ин санаи муқаддас дар аввал ҳамчун рӯзи мубориза бар зидди беҳуқуқии занон қайд гардида, он на «Рӯзи Модар», балки ҷашни занони инқилобгар ном дошт.

Дар Паёми Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 26 январи соли 2021 ироа гардид, аз натиҷаи дастовардҳои кишвар дар солҳои охир ва вазифаҳо барои рушди солҳои минбаъда суханронӣ намуда, ба масъалаҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа таваҷҷӯҳи хоса зоҳир нумуданд.